De begeleiding die langdurig werklozen krijgen van de Vlaamse arbeidsbemiddelaar VDAB, schiet tekort, onder meer omdat die te weinig op maat is van de betrokkene. Dat geven de langdurig werkzoekenden zelf aan in een onderzoek van het Vlaams ABVV. Er is soms zelfs sprake van een "geïnstitutionaliseerd wantrouwen" tegenover de VDAB, zegt de socialistische vakbond. Volgens de VDAB is 90 procent van de werkzoekenden die begeleid worden, tevreden over de dienstverlening.
In september waren er in Vlaanderen meer dan 92.000 werkzoekende die al minstens een jaar op zoek zijn naar een job. Gezien de krapte op de arbeidsmarkt wordt hen wel eens verweten dat ze geen zin hebben om te werken, of dat het hun eigen schuld is dat ze nog werkloos zijn, zo zei Philippe Diepvents, de directeur van de ABVV-studiedienst. Met het onderzoek wilde de vakbond "de langdurig werklozen zelf ook een stem geven in het debat".
Het onderzoek bestond uit een rondvraag waaraan iets meer dan 2.000 langdurig werklozen deelnamen, aangevuld met onder andere diepte-interviews. En uit de resultaten blijkt dat zij wel degelijk willen werken: 82 procent van de respondenten geeft dat aan. Zowat 14 procent zegt niet meer te kunnen werken, meestal door gezondheidsproblemen (fysieke en/of mentale), en 4 procent wil niet meer werken. "Deze laatste zijn bijvoorbeeld gedemotiveerd, omdat ze al veel geprobeerd hebben, maar drempels tegenkomen zoals leeftijdsdiscriminatie", aldus Caro Van der Schueren van de studiedienst van de socialistische vakbond.
En de VDAB helpt hen onvoldoende om werk te vinden, geven de langdurig werklozen aan. Ruim een vijfde zegt geen begeleiding te krijgen, en nog een kwart had op een jaar tijd maximaal vijf keer contact met de arbeidsbemiddelingsdienst. En ook de begeleiding zelf valt voor heel wat werkzoekenden tegen. Ze krijgen bijvoorbeeld voortdurend andere bemiddelaars, waardoor er geen band kan worden opgebouwd en er geen continuïteit is. En op verschillende momenten moeten ze steeds weer dezelfde opdrachten uitvoeren, zoals hun cv opstellen en leren solliciteren. Of ze worden aangemoedigd om te solliciteren, maar krijgen vacatures die niet overeenkomen met bijvoorbeeld medische problemen, enzovoort.
Kort gezegd, de langdurig werklozen voelen zich vaak een nummer en missen een aanpak op hun maat. "De huidige (beleids)aanpak voor langdurig werkzoekenden slaagt er onvoldoende in om de brug naar de arbeidsmarkt te maken", concludeert het Vlaams ABVV. "Er is nood aan meer ondersteuning, een aangepaste begeleiding en redelijkheid in de aanpak afgestemd op de tewerkstellingskansen van langdurig werkzoekenden."
Het Vlaams ABVV vraagt dat de bemiddelaars van de VDAB meer ruimte krijgen voor een aanpak op maat, en dat ze een actievere rol opnemen in het sollicitatieproces. "Ze moeten de werklozen niet vragen om 'deze week zoveel keer te solliciteren', maar ze moeten zelf op zoek gaan naar geschikte vacatures voor de werkloze in kwestie, en ook voor die werkloze pleiten bij de werkgever", aldus Diepvents. En stages moeten een duidelijke doel hebben. Nu ervaren de werkzoekenden die te vaak als goedkope werkkracht voor de werkgever, zonder dat er voor hen zelf iets uit voortkomt.
Een deel van het probleem is dat de bemiddelaars van de VDAB "onvoldoende ruimte hebben om werkzoekenden met complexe problemen de ruimte en tijd te geven die ze vragen". Zo begeleidt elke consulent volgens een ruwe schatting een 90-tal personen. Zij hebben op dit moment dus simpelweg niet de tijd om iedereen de aandacht te geven die hij of zij verdient. De vakbond wijst er in dat verband op dat de VDAB werkt in een bepaald beleidskader en dus ook afhankelijk is van politieke keuzes.
Het Vlaams ABVV pleit bij de politici nog voor een betere balans, "door niet enkel werkzoekenden af te rekenen op beschikbaar zijn, maar ook de drempels bij werkgevers en in vacatures aan te pakken". Zo is de vakbond vragende partij voor prakijktesten om discriminatie op de arbeidsmarkt te kunnen bewijzen, voor een werkhervattingspremie voor werkzoekende 55-plussers die weer aan de slag gaan, en voor de afschaffing van de degressiviteit van de werkloosheidsuitkeringen.
In een reactie zegt de VDAB dat 90 procent van de werkzoekenden die worden begeleid door de VDAB (met daarbij ook de langdurig werkzoekenden), tevreden zijn over de dienstverlening die ze krijgen. "Maar één op de vijf wordt geconfronteerd met een problematiek die zo overheersend is dat ze momenteel geen stappen naar werk kunnen zetten. Het gaat dan bijvoorbeeld om een armoede- of welzijnsproblematiek", zegt VDAB-topman Wim Adriaens. "Vaak is de eerste uitdaging om het nodige zelfinzicht bij te brengen om die drempels te erkennen."
Adriaens voegt nog toe dat hij "rekent op het ABVV als lid van de raad van bestuur van VDAB om mensen te helpen vertrouwen op de expertise en inschatting van de VDAB-bemiddelaars, en om iedereen aan te zetten om zelf maximaal stappen naar werk te ondernemen".
