Zorgondersteuning vzw is een overkoepelend platform. Het wil met essentiële, praktijkgerichte info alle spelers binnen de Vlaamse zorg- en welzijnssector inspireren ter verbetering van zorgondersteunende processen. Het draagt lean management hoog in het vaandel op zijn eerstvolgend congres. Dat misschien een op de vijf kleinere ziekenhuizen ’s nachts zal moeten sluiten, lijkt bij die zienswijze aan te sluiten. Of niet, Prof. Vandijck?
Prof. Dominique Vandijck, bestuurder van Zorgondersteuning vzw: “Onze focus ligt op twee zaken: efficiënter werken enerzijds, en zorgkwaliteit of optimalisatie van de zorguitkomst anderzijds. Als we die twee aspecten verbeteren, kunnen we toegevoegde waarde creëren in deze moeilijke tijden. Zeker moeten we bij zorgverlening bijkomende schade vermijden. Bijvoorbeeld door nog meer stil te staan bij een ingreep als een prothese plaatsen.”
“Dat misschien een op de vijf kleinere ziekenhuizen ’s nachts zal moeten sluiten, sluit aan bij een dergelijke visie. Ons Belgisch model kent heel wat sterktes, maar tegelijk hebben we van alles te veel. We werken deels met een redundant systeem en een voornamelijk aanbod-gedreven business. Voordelig kan het dan zijn om meer op optimale schaalgrootte te werken, maar ook sommige hoogtechnologische zaken te concentreren. Zo optimaliseer je je personeelscapaciteiten en je infrastructuur. Je kunt niet onder elke kerktoren alles gaan aanbieden. Ten eerste omdat we het niet langer kunnen betalen, maar ten tweede ook wegens mogelijke kwaliteitsnadelen op termijn.”
Betekent het beleid hier niet eerder een rem dan een stimulans? Van ziekenhuisdirecties hoor je geregeld dat netwerken proberen uit te bouwen, de schaal te vergroten of fusies te plannen, wettelijk tegengewerkt of financieel bestraft wordt.
DV: “Het moet wat van beide kanten komen. Het beleid kan zeker een stringentere koers varen door financiering meer door te trekken op netwerkniveau. Hier is meer financiële duidelijkheid aangewezen. Vandaag proberen directies vaak snelheid te maken met de handrem op. De zorgsector is een zogenaamd ‘complex adaptief systeem’: er zijn een pak partijen bij betrokken en iedereen kijkt naar iedereen. Niemand wil mee in een traject dat gekenmerkt wordt door veel onzekerheid. Een overheid mag hier wat meer sturen. In de eerste plaats heb je een duidelijke, gedragen visie nodig. Daarnaast dringt heldere informatie zich op over de financiering van de richting die ingeslagen wordt, plus de concrete stappen over de weg daar naartoe.”
“We houden al te vaak vast aan traditionele raamwerken om zorg te heroriënteren, en dat vanuit de visie van de sector zelf. Terwijl we moeten vertrekken van de visie van de patiënt zoals Porter dat doet met zijn value based healthcare. Anderzijds: gezondheidszorg is geen luxegoed, geen customer business, wat niet wil zeggen dat we geen rekening hoeven te houden met de beleving van de patiënt. Omgekeerd moeten patiënten ook een zekere vorm van realiteitszin aan de dag leggen: de publieke middelen zijn eindig.”
Hoe past voor u het nijpend personeelsgebrek in dat plaatje?
DV: “Van die kwestie ligt het leeuwendeel van de ziekenhuisdirecteurs het meeste wakker. Vooral de aanzienlijke uitstroom van ook relatief jonge zorgkrachten – niet alleen bij verpleegkundigen – moet ons zorgen baren.”
Hoe win je deze mensen terug of vermijd je dat ze uitstromen?
DV: “Door een combinatie van maatregelen. Zo kun je vaak de werkindeling beter roosteren zodat de werkdruk ook wat kan dalen of beter gespreid is. Meer preventief werken is daarnaast aangewezen zodat de patiënteninstroom onder controle blijft. Doen we daar niets aan, dan hebben we over enkele tientallen jaren een kwart meer zorgbehoefte en dweilen we met de kraan open. Ook de zorgbeleving van wie in de sector zit, kan beter. Mensen in de zorg zijn zeker op zoek naar zingeving in hun job. Te veel tijd wordt nu verkwanseld door alles eromheen en de administratie.”
In het regeerakkoord staat voor de zoveelste keer dat men het only once principe wil doordrukken. Maar dat gebeurde tot nu toe amper met als gevolg meervoudige overbodige registraties.
DV: “Net daar kan een overheid meer sturen, bijvoorbeeld als het gaat om de keuzes voor IT-systemen. Vele afzonderlijke entiteiten werken met verschillende systemen die op zich hun waarde hebben, maar onderling onvoldoende op elkaar zijn afgestemd. We worstelen vandaag met een sterke dataversnippering terwijl we juist zoveel mogelijk data moeten delen. Vandaar de vraag naar een geïntegreerd elektronisch dossier.”
“Met ons congres proberen we alvast knowhow door te geven vanuit het bankwezen en de retail omdat die sectoren het afgelopen decennium een forse transitie doormaakten wat het bereiken van de klant betreft en de anticipatie op de online-veranderingen. We laten ons daardoor inspireren zonder uiteraard over te gaan tot klakkeloze copy-paste. Ons kennisplatform Zorgondersteuning tracht de brug te slaan.”
Praktisch:
Jaarcongres Lean in zorg en welzijn, Zorgondersteuning vzw op 21 maart 2025.
Van der Valk Hotel Beveren met in de voormiddag sprekers Rudy Maertens
(CEO AZ Alma), Gino Van Ossel (Professor Retail & Trade Marketing, Vlerick Business School) en Erik Luts (Executive Director & Chief Innovation Officer, KBC). Tussendoor worden enkele Lean projecten in de schijnwerpers gezet. Nadien volgen diverse parallelsessies en een voordracht van Prof. dr. Jochen Bergs (systeeminnovatie, UHasselt). Tot slot reikt Karine Moykens (secretaris-generaal Departement Zorg) de Lean Awards of the Year uit.
