De dienst Radiotherapie-oncologie van het UZ Gent werkt sinds kort met een nieuw bestralingstoestel, Ethos. Radiotherapeut-oncoloog prof. Valerie Fonteyne: ‘De behandeling met dit toestel zet twee belangrijke stappen vooruit. De bestraling duurt minder lang. En de CT-scanner in het toestel levert zeer precieze beeldvorming op, waardoor we onze planning en de stralingsdosis dagelijks kunnen aanpassen.'

In het nieuwe toestel geeft een geavanceerde CT-scanner voor de bestraling dagelijks een precies beeld van de anatomie van de patiënt en de ligging van de tumor. Een medewerker analyseert met speciale computertechnologie de beelden en past de locatie en de dosis van de bestraling onmiddellijk aan. Het toestel dient op basis daarvan de meest accurate bestraling toe.

Prof. Fonteyne legt uit: ‘Bij een klassieke radiotherapie neemt het hele voorbereidingstraject al snel 5 tot 10 werkdagen in beslag, met consultatie, CT-simulatie, intekenen van het bestralingsgebied en de opmaak van het bestralingsplan. Met online adaptieve radiotherapie herhaal je dat traject elke dag in zowat 30 minuten. De endeldarm en blaas in de onderbuik zijn bijvoorbeeld organen die dagelijks kunnen veranderen van vorm. Daardoor vallen ze soms meer of minder in de bestralingsbundel of duwen ze andere organen weg. Online adaptieve radiotherapie laat toe om tumoren in deze organen veel preciezer te bestralen. Het voorbeeld bij uitstek is een blaastumor.’

Opstart bij bestraling in de onderbuik
De toepassingen van het toestel worden stapsgewijs uitgerold tot alle lichaamsdelen. Vandaag start het team met adaptieve bestralingen in de regio van het bekken en de onderbuik. In de toekomst zal het de technologie verder uitrollen naar tumoren in het hoofd- en halsgebied en in de bovenbuik.

Naast het bestralingstoestel, de computer- en bedieningssystemen en de randapparatuur vraagt de ommekeer veel expertise in radiofysica. Een team van radiotherapeut-oncologen, stralingsfysici, dosimetristen, verpleegkundigen en technologen heeft daarom nieuwe vaardigheden moeten ontwikkelen. Dat gebeurde onder meer met een virtuele trainingsomgeving voor realistische simulaties.

Evoluties binnen radiotherapie
Radiotherapie is een hoeksteen van de oncologische behandeling, al dan niet in combinatie met chirurgie, chemotherapie of immuuntherapie. Preciezere bestralingstechnieken en meer expertise hebben – ook dankzij betere beeldvorming en krachtige informaticatoepassingen – radiotherapie de voorbije decennia stapsgewijs veiliger en effectiever gemaakt.

Prof. Fonteyne besluit: ‘Onze behandelingen bestaan nu vaak uit een kortere bestralingsreeks met veel hogere dosissen per sessie. Dat is comfortabeler voor de patiënt maar vraagt ook extra expertise en technologische vooruitgang om het risico op nevenwerkingen laag te houden. Online adaptieve radiotherapie is dan ook een logische stap in het optimaliseren van onze behandelingen.’