Naar een nieuw zorgsysteem: Zorgnet-Icuro bundelt zijn aanbevelingen in de aanloop naar de verkiezingen. "De komende legislatuur wordt op veel vlakken uitdagend, niet het minst voor gezondheid en welzijn. Er is de aanstormende vergrijzing met tegelijk een krimpend arbeidspotentieel, en dat in een budgettair moeilijke situatie", heet het.

In het memorandum schetst Zorgnet-Icuro die context aan de hand van cijfers en trends. Met vervolgens enkele denksporen die de basis moeten leggen voor systeemveranderingen om te vermijden dat de zorg volledig vastloopt. "We geven een reeks specifieke aanbevelingen voor de geestelijke gezondheidszorg, de woonzorg en de algemene en revalidatieziekenhuizen."

Gedelegeerd bestuurder Margot Cloet en voorzitter Koen Michiels (foto): “We botsen op onze limieten. Er is een systeemverandering nodig.” Een korte passage uit een interview met Margot Cloet en Koen Michiels in de nieuwste Zorgwijzer.

Situatie prangender

"We kunnen niet naast de realiteit kijken. In zorgvoorzieningen probeert iedereen zich vandaag te beredderen. Dat lukt net wel of net niet meer. Maar de situatie wordt prangender. Kijk naar de arbeidsmarkt. We zijn het ondertussen gewoon dat we drie maanden moeten wachten voor we met onze wagen naar de garage kunnen voor de carrosserie. En we begrijpen dat restaurants in het weekend sluiten omdat ze geen personeel vinden. Maar wat met de gezondheidszorg? Het aanbod zou moeten stijgen met de noden van de vergrijzing, maar we moeten noodgedwongen afbouwen. Eén zaligmakende oplossing bestaat niet. Het wordt een en-en-verhaal. Buurtzorg kan een deel van de oplossing zijn. Mantelzorg anders inzetten. De samenleving anders organiseren. De residentiële gezondheidszorg kan dit niet alleen bolwerken."

Keuzes maken, regels en wetten in de weg

"We moeten keuzes maken. Wie kan nog in een woonzorgcentrum verblijven? Welke bewoners verplaatsen we nog naar het ziekenhuis in de laatste levensfase? Een maatschappelijk debat dringt zich op. Het prestatiegedreven systeem is niet meer houdbaar, omdat het samenwerking in de weg staat. Kijk ook hoe strikt de gezondheidsberoepen nog altijd gedefinieerd zijn, waardoor de schaarse verpleegkundigen dingen moeten doen die ook anderen kunnen maar niet mogen. Als mijn mama thuis is, mag ik haar steunkousen uitdoen. Verblijft ze in een woonzorgcentrum, dan moet een geschoold iemand dat doen. Waarom? Het lijken kleine dingen, maar het zorgt ervoor dat er erg weinig ruimte is voor ondernemerschap in de zorg. Het kan efficiënter, maar er staan regels en wetten in de weg."

Hierbij het memorandum in het kort.

• Voer een breed maatschappelijk en politiek debat over hoe we onze zorg in de toekomst houdbaar houden, met een sterk verouderende bevolking en een schaarste aan arbeidskrachten.
• Zet in op een ouderenvriendelijke samenleving. Activeer hiervoor alle beleidsdomeinen en bevoegdheidsniveaus.
• Huldig het principe health in all policies. Zorg dat onderwijs, huisvesting, mobiliteit, ruimtelijke ordening... meewerken aan de houdbaarheid van onze zorg.
• Zet maximaal in op preventie en gezondheidseducatie, met bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen.
• Zorg voor de zorgenden. Investeer in de instroom in het beroep en werk aan positieve beeldvorming.
• Huldig het principe “bekwaam is bevoegd”. Zorg voor een betere verloning van de onregelmatige prestaties en leg de interim- en projectstaffing aan banden.
• Kies resoluut voor het opheffen van de schotten tussen de eerste lijn, de woonzorgcentra, de thuiszorg, de ziekenhuizen, de geestelijke gezondheidzorg…
• Hervorm de spoedeisende hulp en faciliteer de samenwerking tussen ziekenhuizen en woonzorgcentra voor de zorg voor de geriatrische patiënt.
• Ontwikkel en monitor een geïntegreerde capaciteitsplanning gebaseerd op een populatiegerichte benadering. Vertaal dit in een meerjarenplan én -budget.
• Evolueer naar een meer forfaitair en minder prestatiegebonden financiering.
• Voorzie een groeinorm van minstens 2,5%. Ontwikkel de Vlaamse sociale bescherming naar een Vlaamse sociale verzekering voor de langdurige zorg.
• Leg de minimale normen voor de zorgvoorzieningen in cocreatie met de sector vast in afdwingbare kwaliteitskaders. Maak plaats voor vertrouwen en dialoog.
• Zet in op een datagedreven beleid. Stem de verschillende systemen van digitale dossiers beter op elkaar af.
• Voer sensibiliseringscampagnes rond verantwoordelijkheid en zorgconsumptie.
• Zet maximaal in op een efficiënte samenwerking tussen de federale en Vlaamse overheid om ons zorgsysteem te kunnen hervormen.