Juridische problemen belemmeren het delen van gezondheidsgegevens met onderzoekers buiten de EU/Europese Economische Ruimte (EER), zo blijkt uit een nieuw rapport van Europese academische netwerken. De auteurs pleiten voor oplossingen om deze hinderpalen uit de weg te ruimen.

Dat moet een snelle en directe samenwerking op het gebied van publiek onderzoek te garanderen en de gezondheidsvoordelen voor de Europese burgers te maximaliseren.

In dit vandaag gepubliceerde rapport, "International sharing of personal health data for research" roepen de European Academies' Scientific Advisory Council (EASAC) en de European Federation of Medical Academies (FEAM) de beleidsmakers en wetgevers van de EU op om de belemmeringen weg te nemen voor het delen van gepseudonimiseerde gezondheidsgegevens met onderzoekers buiten de EU/EER, onder wie onderzoekers in de publieke sector, bij voorkeur op grond van artikel 46 van de Algemene verordening gegevensbescherming (GDPR).

"De burgers van de EU/EER hebben veel baat bij internationale uitwisseling van gezondheidsgegevens omdat onderzoekers zo optimaal beperkte middelen kunnen gebruiken en ervoor kunnen zorgen dat elders uitgevoerd onderzoek ook relevant is voor patiënten in Europa. Dit delen moet worden aangemoedigd en vergemakkelijkt om de individuele en maatschappelijke voordelen van de bijdrage van de deelnemers aan het onderzoek te maximaliseren," aldus George Griffin, medeauteur van het verslag.

De GDPR is ingevoerd voordat de instrumenten voor de doorgifte van gegevens naar landen buiten de EU operationeel waren. Met name juridische conflicten tussen de wetgeving van andere landen en de grondrechten van de EU zijn een grote uitdaging geweest. Dit heeft gevolgen voor de rechtstreekse overdracht van gezondheidsgegevens uit de overheidssector aan buitenlandse instellingen en de mogelijkheid voor externe onderzoekers om op afstand toegang te krijgen tot de gegevens op de plaats van oorsprong.

Waar instellingen in andere landen statutaire conflicten hebben die hen verhinderen de krachtens de GDPR vereiste contracten te ondertekenen, zijn er momenteel geen levensvatbare juridische mechanismen waartoe zij zich kunnen wenden voor de uitwisseling van gezondheidsgegevens in publiek onderzoek. Geschat wordt dat in 2019 alleen al meer dan 5 000 projecten zijn toegewezen voor samenwerking tussen de EER-landen en de Amerikaanse Institutes of Health.

Dringend

Een oplossing is dringend nodig, zowel voor lopende onderzoekssamenwerkingsverbanden als voor nieuwe studies. "Het verzamelen en combineren van gezondheidsgegevens is van fundamenteel belang om het medisch onderzoek te bevorderen en zo de diagnose en behandeling van ziekten te verbeteren. Om onderzoek te kunnen voortzetten, moeten gepseudonimiseerde persoonsgegevens vaak eenvoudig en snel internationaal worden gedeeld tussen onderzoeksgroepen, waarbij de bescherming van persoonsgegevens gewaarborgd moet blijven," aldus Volker ter Meulen, medeauteur van het verslag.

In het verslag beklemtonen de Europese academische netwerken de vraag hoe de wereldwijde uitwisseling van gezondheidsgegevens het openbaar onderzoek ten goede komt. Zij beschrijven de uitdagingen die de regelgeving inzake gegevensbescherming oplegt, maar stellen ook oplossingen voor door het bestaande rechtskader aan te passen of uit te breiden.

Het gezamenlijk verslag is gebaseerd op besprekingen tussen deskundigen uit heel Europa. Enkele hoofdpunten:

• Gezondheidsonderzoek is voor iedereen van fundamenteel belang: het komt ten goede aan patiënten, de volksgezondheid, de ontwikkeling van gezondheidszorgstelsels en de sociale samenhang en stabiliteit.
• Gepseudonimiseerde persoonlijke gezondheidsgegevens delen voor onderzoek in de overheidssector is essentieel voor een doeltreffend gebruik van deze beperkte middelen.
• Gegevens moeten veilig en efficiënt worden gedeeld, rekening houdend met privacyoverwegingen: dit maakt deel uit van verantwoord wetenschappelijk onderzoek, en het aanpakken van deze mogelijkheden moet deel uitmaken van bredere initiatieven om vertrouwen in onderzoek en onderzoekers op te bouwen, en om rekening te houden met de standpunten van patiënten.
• De Europese Commissie moet zich ertoe verbinden deze belemmeringen voor de uitwisseling van gegevens zo snel mogelijk uit de weg te ruimen. Op grond van artikel 46 van de GDPR zou de voorkeur worden gegeven aan een eenvoudige en consistente operationele oplossing, waarbij de privacy van de persoonsgegevens van EU-/EER-burgers wordt beschermd.
  > Om toegang te krijgen tot het volledige verslag (Engelse versie), klik hier.