Dr. Karel De Crem uit zijn teleurstelling over het huidige Vlaamse toelatingsexamen. Er is volgens hem sprake van een ongelijke behandeling tussen Vlaanderen en Wallonië. Het zette hem aan tot een open brief naar Jan Jambon (formateur en toekomstig kandidaat minister-president van Vlaanderen) en naar alle voorzitters van de Vlaamse politieke partijen. 

Hij schrijft deze opinie in zijn persoonlijke naam.

“Onze zoon heeft deelgenomen aan het toegangsexamen geneeskunde, dat voor het tweede jaar werd georganiseerd op basis van de nieuwe criteria. Hij was geslaagd, maar “ongunstig gerangschikt”. Ik hoef u niet te vertellen dat de teleurstelling enorm was, net als in menig andere Vlaamse huiskamer.”

“Meer dan een jaar voorbereiding, studeren en vele leuke uitgaansmomenten aan zich moeten laten voorbijgaan, is voor de meesten de te volgen weg om te slagen. En hij was geslaagd! Maar toch mag je niet starten. Game over. Echter, hier valt toch meer dan één woordje over te vertellen.”

“Volgens persmededeling waren er 286 ongunstig gerangschikten (1491 geslaagd en 1205 gunstig gerangschikt). Een aantal kandidaten zijn geslaagd zowel voor het toegangsexamen arts èn tandarts en zullen dus de keuze tandarts maken, een aantal zal uiteindelijk niet aan de studie beginnen of toch iets anders kiezen, waardoor de groep “ongelukkigen” wat lager zal zijn dan 286.”

Ongelijke behandeling

“Er is hier een fundamentele ongelijke behandeling tussen de Vlaamse en de Waalse studenten. Het gelijkheidsprincipe waarbij elke Belg gelijke kansen moet krijgen, lijkt mij hier geschonden. Waarom?

• In Vlaanderen is er een verplicht en bindend toegangsexamen, waarbij men niet alleen moet geslaagd zijn, maar waarbij enkel de best gerangschikten mogen starten.
• In Wallonië is er een bindend toegangsexamen en als men geslaagd is kan men starten, onbeperkt.

De basis voor de hantering van het bindend aantal toegelaten studenten in Vlaanderen is de (verplichte ??) contingentering door de overheid opgelegd via de minsterraad voor het aantal artsen die mogen afstuderen in een bepaald jaartal. Al jarenlang wordt deze contingentering streng gevolgd in Vlaanderen, in Wallonië  worden er tot op vandaag extra Rizivnummers toegekend in 2019 en 2020, afhankelijk van de effectieve ‘filter’ aan de,Franstalige geneeskundefaculteiten.”

“Waar zit de ongelijke behandeling? Het in 2018 voor het eerst georganiseerde toelatingsexamen voor de opleiding geneeskunde/tandarts wordt fundamenteel ongelijk toegepast in Wallonië ten opzichte van Vlaanderen: het toelatingsexamen is een maat voor niets want het aantal studenten dat in Wallonië aan de opleiding mag beginnen ligt veel hoger (in 2018) dan het contingent dat later normaal gezien mag doorstromen naar de beroepsopleiding.”

“De gemaakte afspraken die niet werden uitgevoerd in Wallonië maken dat de Vlaamse jongeren ongelijke kansen krijgen.  Het is duidelijk dat een aantal Vlaamse jongeren hier slachtoffer zijn in een ongelijke strijd met ongelijke wapens: geslaagd zijn in Wallonië biedt toekomst als arts, in Vlaanderen biedt geslaagd zijn dit niet (men moet nog eens gunstig gerangschikt zijn).””

“Ongelijke behandeling is ook dat al twee decennia lang studenten die geslaagd zijn in Vlaanderen mogen starten, maar nu volstaat geslaagd zijn niet meer. Ook al is de moeilijkheid van het examen dit jaar en de te kennen leerstof identiek aan de voorbije jaren. Daarenboven wordt hen sinds vorige editie van 2018 de mogelijkheid ontnomen om te herkansen in augustus, waarvan de studenten tot en met 2017 wel konden gebruik van maken.”

“Het meest frustrerende is dat er in Vlaanderen een consensus bestaat dat dit een niet te contesteren onrechtvaardigheid is. In feite is dit een algemeen aanvaarde juridische ongelijkheid, want zelfs tot op het hoogste politieke niveau (Minister De Block) kwamen er berichten uit de ministerraad van half april 2019 dat “de ministerraad heeft besloten  dat, wanneer in 2020 de Franstalige universiteiten nog te veel studenten toelaten tot de geneeskundestudies (en tandheelkunde), de volgende regering zal bekijken of ze in 2026 een extra controle op de contingentering van (tand)artsen zal instellen.”

Enkel politieke oplossing kan nog

“De oneerlijke behandeling van de Vlaamse aspirant-geneeskundestudent kan ook gestaafd worden: er begonnen het laatste academiejaar (2018-2019) nog dubbel zoveel Franstalige studenten met de geneeskunde opleiding als er volgens de Planningscommissie nodig zullen zijn! Het is ook de omgekeerde wereld: daar waar je verwacht dat de Franstalig Minister van Onderwijs ervoor zorgt dat hij het aantal studenten in Wallonië beperkt tot het aantal dat vooropgesteld wordt door de Planningscommissie, is het Vlaanderen die maatregelen neemt om het in Vlaanderen onbestaande probleem van “overstart” op te lossen. Voorwaar onbegrijpelijk!”

“Juridisch ageren tegen het werkingsreglement zelf of de regelgeving van de contingentering is een weg die nu te laat is. De termijnen om dit bij de Raad van State aan te vechten (60 dagen na bekendmaking) is intussen al lang verstreken. Enkel politiek kan hier dus verandering in teweeg brengen.”

“Vandaar dan ook dit schrijven en mijn oproep naar de Vlaamse politici en formateur Jambon in het bijzonder: neem deze rechtvaardige Vlaamse eis op in uw regeerprogramma. Het zal jullie sieren dat deze onterecht gedoogde achteruitstelling van onze Vlaamse jongeren, wordt opgeheven. Uw leidmotief van “verandering en excelleren” wordt hierdoor in praktijk gebracht.”

Medisch terrein nu en in de nabije toekomst

“Zonder op enige manier afbreuk te willen doen aan de competentie en adviezen van de Planningscommissie (die de behoefte inzake medisch aanbod aan gezondheidszorgbeoefenaars onderzoekt), merk ik op het terrein een discrepantie tussen het aantal artsen dat toegelaten wordt en het huidig medisch aanbod.

• Als je met artsen praat, zowel huisartsen als specialisten, is er algemeen niet het aanvoelen dat er te veel artsen zijn. Integendeel: als huisarts een afspraak maken met een dermatoloog, oftalmoloog, gynaecoloog,… resulteert geregeld in een wachttijd van verschillende maanden. Vacatures voor dermatologie, pediatrie, geriatrie,… geraken niet of moeizaam ingevuld.

• Verschillende huisartsenpraktijken hebben een patiëntenstop (de helft van de jonge huisartsen voert patiëntenstop in) en de nieuw afgestudeerde huisartsen kunnen de grote groep patiënten niet opvangen, want zij moeten eerst het gat van de gepensioneerde artsen opvullen (zie ook MediSfeer 630 20/6/2019)
• Vele gemeenten hebben te weinig of soms zelfs geen huisarts meer. Dit laatste kan eenvoudig geobjectiveerd worden via www.ikzoekeenhuisarts.be, een website die huisartsen verzamelt zonder patiëntenstop. Mocht u nog twijfelen: neem een kijkje op de website en raadpleeg de recentste cijfers van het Agentschap Zorg en Gezondheid: maar liefst 228 gemeenten van de 298 zijn huisartsenarme gebieden! Het aanvoelen op het terrein klopt dus wel degelijk. Waarom moet Vlaanderen dan zo streng zijn en kan men niet alle geslaagden toegang geven tot start van de studies, zoals tot 2 jaar terug het geval was?”

“Werd er bij het hanteren van de hakbijl voor het quotum toegelaten studenten in Vlaanderen rekening gehouden met de realiteit? Er is de opmerkelijke vaststelling dat 30% van de huisartsen er al na 5 à 10 jaar de brui aan geeft (Prof. Dr. Roy Remmen 25/4/19 in MediSfeer, “De huisarts aan het woord”). Ook bij de specialisten is er een aanzienlijke drop-out.”

“Een nieuwe tendens die eveneens op het dagdagelijks medisch terrein een realiteit is: de ziekenhuizen vangen de tekorten van bepaalde vakspecialisten willens nillens op met de aanwerving van buitenlandse artsen. Zonder iedereen over dezelfde kam te,scheren, blijkt op de werkvloer dat verschillende van deze artsen uit landen als Polen, Roemenië, Portugal, Letland het Nederlands niet of ruim onvoldoende beheersen, en de plaatsen komen invullen die potentieel Vlaamse afgestudeerden hadden kunnen innemen, mocht de Planningscommissie de juiste inschatting maken van wat het te verwachten aantal artsen is. Velen van hen kunnen zo maar starten op basis van een document, waarvan het gevolgde traject naar diploma op zijn minst obscuur te noemen is.”

“Deze artsen hebben dus nooit een zelfde moeilijkheidsproef moeten afleggen als onze Vlaamse jongeren en kunnen hier zomaar van start gaan. Waarom wordt in Vlaanderen zo stringente contingentering gevolgd, als een niet onaanzienlijk aantal artsen met onduidelijk studieverloop en vaak het Nederlands niet beheersend, zomaar kunnen starten in Vlaanderen? Deze artsen vallen door het Europese vrije verkeer van mensen buiten de gelimiteerde Belgisch artsenquota. Het is onbegrijpelijk dat we voor onze eigen Vlaams studenten extra streng zijn, terwijl onder andere Poolse, Roemeens of Letse artsen hier zomaar kunnen starten. Daarenboven moeten artsen in België officieel één van de drie landstalen spreken.”

“Hoog tijd om voor artsen afkomstig uit het buitenland een rechtvaardige regulering uit te werken die rekening houdt met het vrije verkeer van personen in Europa. Dit kan via een voorafgaand examen voor de buitenlandse artsen, bestaande uit kennis van de taal èn kennis van het Belgisch gezondheidszorgsysteem, zoals in Nederland nu al het geval is”.

Politiek

“Behalve de jaarlijks terugkerende grote verklaringen rond september in verband met deze ontoelaatbare praktijken, valt het nadien steeds stil.”

Om maar enkele te citeren naar aanleiding van de toelating in september 2018 in Wallonië van 1.140 geslaagde kandidaten voor 505 plaatsen :

- Roel Van Giel, Voorzitter Domus Medica (19/9/18 www.medisfeer.be): “Het is niet eerlijk dat zoveel Franstalige studenten aan de opleiding geneeskunde mogen starten.”

- Minister De Block (9/18 op de VRT): “Minister Marcourt (Franstalig Minister van Onderwijs) draagt hier een belangrijke verantwoordelijkheid, zowel tegenover de studenten zelf als tegenover de ouders. De lat werd veel te laag gelegd. De kost voor de opleiding weegt ook zwaar door maatschappelijk.”

- Valerie Van Peel, N-VA kamerlid en specialist gezondheidszorg (9/18) treedt Minister De Block bij en wijst op de “Verpletterende verantwoordelijkheid van minister Marcourt”. In Artsenkrant nr.2583 van 19/04/19 vermeldt mevr. Van Peel dat het issue dat ik hier behandel de reden geweest is om in de politiek te gaan: “Het is hemeltergend dat de Vlaamse partijen voor de zoveelste keer zijn meegegaan in dit verhaal. Dit dossier is één van de redenen waarom ik 20 jaar geleden in de politiek ben gegaan. Weer betaalt Vlaanderen het gelag, dat is toch onvoorstelbaar…. We zullen dit na de verkiezingen dan ook terug op tafel leggen. ” Mevrouw Van Peel, het moment is gekomen om woorden om te zetten in daden.

- Nathalie Muylle (CD&V) (9/18) treedt eveneens Minister De Block bij en “vindt het Onverantwoord.” “In Vlaanderen mogen alleen de best gerangschikte studenten starten. In Wallonië laat men na een flauw ingangsexamen de helft van de kandidaten door. Dit is spelen met de toekomst van jonge mensen”.

- Minister Marcourt (9/18) : “Het ingangsexamen wordt georganiseerd door de academici. Zij hebben autonomie. Wie slaagt, mag beginnen.”

- Dirk Ramaekers, medisch directeur Jessa Ziekenhuis in zijn opiniestuk in Artsenkrant van 19/04/19 : “De minderheidsregering Michel besliste op de valreep dat het toegangsexamen, dat we in Vlaanderen al 2 decennia organiseren, maar om te lachen was. De Franstalige universiteiten hadden al die tijd gelijk. Sterker nog, ze waren visionair.”

Wie verdedigt hier het best de belangen van zijn jongeren: de Vlaamse of de Waalse overheid? Mijn zoon en velen met hem die vorig jaar, dit jaar en de komende jaren bij de geslaagden maar “ongunstig gerangschikten” gecatalogeerd worden, zullen u snel het antwoord kunnen geven.”

“Er is hier wel degelijk een ongelijke behandeling en achteruitstelling van onze Vlaamse jongeren t.o.v. Waalse, voorwaar een thema dat zomaar uit de eerste WO kan worden geplukt en die ten gronde lag aan de opkomst van de Vlaamse Beweging.”

“Zolang Wallonië zich niet houdt aan de afspraak en iedereen laat starten die geslaagd is, is het de taak van onze politici om een politiek initiatief te nemen en een meerderheid te zoeken om zelfs nog dit jaar met terugwerkende kracht alle geslaagden hun faire kans te geven op de start van hun studies, gezien elk van hen objectief als bekwaam kan gecatalogeerd worden te starten vermits zij geslaagd zijn in het toegangsexamen. Net zoals al die jaren voorheen de jongeren die geslaagd waren konden starten.”

“Zoals vermeld kan dus enkel de politiek hierin verandering teweeg brengen. Het is nooit te laat om deze anomalie recht te zetten. Vorige maand was het pas de 2 de keer dat het toegangsexamen in Vlaanderen op deze wijze werd beoordeeld.”

Vraag

Mijn vraag aan de Vlaamse politici en de heer Jambon in het bijzonder is dan ook:

- gelieve de nodige initiatieven te nemen om de Vlaamse studenten die geslaagd zijn, alsnog toe te laten tot de start van de geneeskundestudies. We spreken hier over een 280-tal plaatsen die de Vlaamse jongeren toekomen. Allen hebben hun bekwaamheid bewezen, gezien ze geslaagd zijn voor het examen met dezelfde moeilijkheidsgraad waarmee vele Vlaamse geneeskundestudenten en afgestudeerde artsen op heden aan de slag zijn;

- op het moment dat de Waalse Minister van Onderwijs zich wel houdt aan de regels en de toegang tot de geneeskundestudies beperkt zoals afgesproken, vervalt de vraag om alle geslaagden toegang te verlenen tot de start van de geneeskunde studies. Als op dat moment enkel de gunstig gerangschikten toegelaten worden op basis van vastgelegde en door beide landsdelen nageleefde quota, zal dit door geen enkele Vlaamse student gecontesteerd worden vermits dit dan geldt voor elke Belgische aspirant-geneeskundestudent;

- dit is geen vraag naar splitsing van de gezondheidszorg, wat graag gebruikt wordt als fake argument om dit probleem op te lossen. Net zoals Wallonië nu zijn eigen regels hanteert, kan binnen de huidige constellatie Vlaanderen hierin zelf het nodige initiatief nemen.

Geachte Heer Jambon, als formateur en toekomstig kandidaat minister-resident heeft u beloofd (VRT/VTM nieuws van 12/08/19) om Vlaanderen te laten excelleren. Stop die ongelijkheid, stop met deze Vlaamse jongeren hun toekomst te ontnemen. Geef hen gelijke kansen in ditzelfde land. Hier heeft u alvast een item om uw woorden om te zetten in daden.

Ik geloof in u als politicus en als behoeder om de belangen van onze Vlaamse studenten gelijke kansen te geven.

Ik heb dan ook het volste vertrouwen dat u dit rechtmatig en gefundeerd verzoek op de agenda zal plaatsen en tot een goed einde zal brengen,

Met de meeste hoogachting,

Dr. Karel De Crem

Huisarts Aalter

Voorzitter huisartsenvereniging HAVRA

Voorzitter Huisartsenwachtpost Meetjesland