In ons land is 33 % van de ziekenhuispatiënten, 16% van de bewoners van woonzorgcentra en bijna 13% van de thuiswonende ouderen ondervoed. Het probleem wordt meestal laat opgemerkt. De terugbetaling verschilt ook sterk naargelang de patiënt zich thuis of in het ziekenhuis bevindt, analyseert het KCE.

Zo is sondevoeding in het ziekenhuis inbegrepen in de ligdagprijs, en kost het de patiënt niets extra, terwijl sondevoeding thuis hem dagelijks tussen de 11€ en 28€ kost. Omgekeerd kost voeding via de bloedbaan de patiënt in het ziekenhuis dagelijks ongeveer 11€, terwijl het thuis voor hem bijna gratis is. Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) pleit ervoor om deze ongelijkheden weg te werken.

Stapsgewijs voorkomen en behandelen van ondervoeding

Men kan dan beginnen met het verrijken van de voeding en eventueel kunnen voedingssupplementen worden ingenomen, zoals industriële drinkvoedingen rijk aan eiwitten en energie.

Als de patiënt echter niet in staat is om normaal te eten, kan kunstmatige voeding, en meer bepaald sondevoeding (enterale voeding) of als dit ook niet mogelijk is, voeding via de bloedbaan (parenterale voeding) noodzakelijk zijn.

Minder in ziekenhuizen, meer in thuisomgeving

In de ziekenhuizen neemt voeding via de bloedbaan de laatste jaren af, van 2,4% van alle ziekenhuisverblijven in 2008, naar 1,35% in 2016. Sondevoeding bleef in dezelfde periode stabiel, op bijna 2%. Er is ook veel variatie tussen ziekenhuizen.

Beide soorten voeding zijn in de thuisomgeving (een woonzorgcentrum of een instelling voor gehandicapten wordt hier ook als ‘thuis’ beschouwd) de laatste 9 jaar echter langzaam toegenomen. In 2016 kregen 6.100 patiënten sondevoeding en 1.300 voeding via de bloedbaan bij hen thuis, tegenover resp. 5.000 en 1.000 in 2008.

Terugbetaling complex

Een patiënt die in het ziekenhuis sondevoeding krijgt, moet niets uit eigen zak betalen. Thuis via een sonde kost hem dat dagelijks tussen de 11€ en 28€. Verder moet de patiënt thuis zelf instaan voor de administratieve last, terwijl het ziekenhuis dit op zich neemt voor patiënten die thuis voeding via de bloedbaan krijgen.

Omgekeerd moet een patiënt die in het ziekenhuis voeding via de bloedbaan krijgt, de vitamines en sporenelementen die eraan worden toegevoegd, zelf betalen (bijna 11€/dag). Deze kosten worden thuis dan weer bijna volledig door de ziekteverzekering gedekt: de patiënt moet dagelijks enkel 0,62€ zelf betalen.

Werk die ongelijkheden weg

Het KCE beveelt aan om de terugbetaling voor deze voedingen aan te passen, zodat het kostenplaatje voor de patiënten gelijkaardig wordt, waar zij ook verblijven of welk type voeding ze nodig hebben. Bij een volledige terugbetaling zou dit neerkomen op een uitbreiding van het Riziv-budget voor sondevoeding thuis met bijna 14€ miljoen, en voor voeding via de bloedbaan in het ziekenhuis met meer dan 2€ miljoen.

Om te voorkomen dat deze budgetstijging op zijn beurt zou leiden tot een prijsverhoging van de voeding, beveelt het KCE groepsaankopen aan.

Voedingsteams: positief

Het KCE bekeek ook de rol van de voedingsteams, actief in bijna alle acute Belgische ziekenhuizen. Deze multidisciplinaire teams geven advies en opleiding en stellen richtlijnen op over voedingszorg. Sommige teams screenen ook patiënten op ondervoeding.

Hoewel het wetenschappelijk bewijs niet van sterke kwaliteit is, wordt de effectiviteit van voedingsteams over het algemeen positief beoordeeld. Het KCE beveelt dan ook om de voedingsteams in ziekenhuizen te behouden en (o.a. financieel) te versterken. Ook wordt de expertise van voedingsteams best ingezet buiten de ziekenhuizen.

De resultaten van de voedingsteams dienen ook opgevolgd en geregistreerd te worden, en onderling uitgewisseld.