Onderzoekers en artsen van de KU Leuven en het UZ Leuven slaan de handen in elkaar voor een nieuw grootschalig onderzoek naar het coronavirus en COVID-19. Ze gaan antivirale geneesmiddelen en immuunprofilering bij patiënten testen. Dat meldt het UZ Leuven vrijdag.

De Leuvense universiteit en het universitair ziekenhuis willen het mechanisme van het coronavirus ontrafelen, het effect ervan op de mens begrijpen en genezende behandelingen uittesten op patiënten. Met een groep van bijna 160 patiënten met COVID-19 op de corona-afdelingen en ruim 50 op intensieve zorg maakt het UZ Leuven zich sterk dat het wetenschappelijk relevante klinische studies op internationaal niveau kan uitvoeren.

In het ziekenhuis is inmiddels gestart met enkele klinische studies. De strijd wordt gevoerd op twee fronten. Antivirale geneesmiddelen bestrijden het virus zelf. Andere geneesmiddelen moeten het immuunsysteem en de overdreven afweerreactie van besmette patiënten bijsturen. Beide strategieën vullen elkaar aan en kunnen volgens de onderzoekers mensenlevens redden.

Een eerste luik van het onderzoek is gericht op antivirale geneesmiddelen bij niet-intensieve patiënten die het virus zelf bestrijden. Onderzoekers van het Leuvense Rega-instituut onder leiding van professor Johan Neyts identificeerden in het laboratorium verschillende moleculen die het COVID-19-virus afremmen. Klinische studies moeten nu uitwijzen of patiënten die zo'n geneesmiddel toegediend krijgen sneller herstellen en minder snel op intensieve zorg terechtkomen.

De studie kreeg de naam Dawn (Direct Antivirals Working Against nCoV). Het UZ Leuven werkt hiervoor samen met andere Belgische universitaire en algemene ziekenhuizen. Ook het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) participeert. Patiënten en onderzoekers communiceren via de telefoon of het scherm aan het bed van de patiënt. "In het Rega-instituut worden in sneltempo grote aantallen moleculen gescreend op hun mogelijke werkzaamheid tegen SARS-CoV-2. Als een voldoende krachtige werkzaamheid in vitro is aangetoond, kunnen de meest veelbelovende middelen getest worden bij patiënten", zegt Neyts. De viroloog aan de KU Leuven roept wel op tot voorzichtigheid. "Het is niet omdat een molecule het virus remt in het lab dat het ook effectief werkzaam is bij me nsen. Daarom is er grote nood aan kwaliteitsvolle klinische studies."

Het tweede luik van het onderzoek behandelt het afweersysteem bij patiënten op intensieve zorg. Zij vertonen ernstige ontstekingen en littekenweefsel op de longen. Die beschadiging, duidelijk te zien op een CT-scan, is het gevolg van een hevige immuunreactie van het lichaam. Als natuurlijke reactie probeert het lichaam de virale infectie op te ruimen, maar datzelfde immuunsysteem zorgt voor schade in de longen en daarna in het hele lichaam.

Deze patiënten krijgen naast antivirale middelen ook ontstekingswerende geneesmiddelen toegediend die het immuunsysteem tijdelijk temperen. Daarvoor moet het juiste immuunprofiel van een patiënt bekend zijn. Een studie met de naam CONTAGIOUS moet dat op een snelle manier bepalen, met behulp van hoogtechnologische apparatuur. "De juiste immuunreactie kennen van kritieke patiënten en ingrijpen op de afweerreactie van het lichaam is essentieel in de strijd tegen corona", stelt professor Joost Wauters, intensivist in het UZ Leuven.

De financiering van de studies komt van eigen onderzoeksmidddelen van UZ en KU Leuven en mecenaatsgeld van een zopas opgericht coronafonds. Na de gebruikelijke goedkeuring door het ethisch comité gaan de artsen op de afdeling van COVID-19 volop aan de slag om de inzichten te vertalen naar nieuwe behandelingen.