Ik werk al 15 jaar op een psychiatrische afdeling, waar we zogenaamde "observatiegevallen" verwelkomen. Het is een moeilijke plek, maar er is zoveel te doen. We ontmoeten de mooiste en meest verwaarloosde mensen: de waanzin, dat wat behandelbaar is maar niet te genezen, dat wat uitdaagt en beangstigt, dat wat soms gewelddadig is, dat wat niet als zodanig wordt herkend.

Soms wanhopige, soms hopeloze situaties, ontmoedigde gezinnen, maar ook veel potentieel: creativiteit, remissie, originele of geïndividualiseerde oplossingen. We vervelen ons nooit, we worden vaak niet goed behandeld, elke dag biedt ons een kans om onszelf in vraag te stellen. Deze patiënten vertonen een combinatie van pathologieën, sociale problemen, isolement, onveiligheid en een gebrek aan zorgvraag. Ze verkeren in een crisis, zijn onrustig en hebben intensieve medische, verpleegkundige en sociale aandacht nodig.

Het zou dus logisch zijn dat de overheid, die via een wet (de wet van 26 juni 1990 over de bescherming van de geesteszieken) verantwoordelijk is voor de zorg voor deze patiënten, ook extra middelen ter beschikking stelt wegens hun specifieke profiel.

Maar neen: precies hetzelfde aantal verpleegkundigen, artsen en maatschappelijk werkers als bij elke andere vrijwillige ziekenhuisopname.

Het is nochtans niet fout om de regering om deze extra middelen te hebben gevraagd, met sterke argumenten overigens. Vandaag zijn die vragen evenwel nog niet beantwoord.

Manu militari

Als je op een gesloten afdeling werkt, word je elke dag beledigd, lastiggevallen, op de korrel genomen door patiënten die geen grenzen kennen wegens hun pathologie en die er niet willen zijn. Alsof dat nog niet genoeg is, legt de procureur des Konings een gesloten afdeling op om deze patiënt te verzorgen wanneer een observatie wordt gevraagd en het netwerk verzadigd is door ruimtegebrek. En die patiënten brengt hij manu militari.

We moeten dus een te groot aantal patiënten opnemen zonder rekening te houden met de veiligheidsnormen voor zowel de patiënten als de werknemers. En dit, ter herinnering, zonder extra middelen.

Covid heeft helemaal niet geholpen bij een toch al uiterst precaire situatie, integendeel: stopzetting van de behandeling, grote ongerustheid, gezinnen uitgeput door een moeilijke quarantaine met dit persoonstype. Alle ingrediënten zijn aanwezig voor een explosie van het aantal mensen onder observatie en dus overload.

Tot vandaag (17 juli, red.) had mijn departement meer dan 80 mensen in overtal gerekend vanaf het jaarbegin, van wie 16 de laatste tien dagen. Op het moment van deze hulpoproep: nog één gedwongen opname door de procureur des Konings, 17 dus. De laatste tot nu toe?

Een dame van boven de 75, naar onze totaal overspoelde dienst meegebracht door de politie, en in weerwil van de grenzen die we stelden door te zeggen dat we haar niet in aanvaardbare veiligheidsomstandigheden kunnen opvangen. Inhumane opvangvoorzieningen, is dat echt wat we willen voor onze ouderen en onze psychiatrische patiënten? Inhumane en gevaarlijke werkomstandigheden, is dat echt wat we willen voor onze verzorgers?

6.000 per jaar

Het aantal geobserveerde personen bedraagt 6.000 per jaar in België. Dat is niet onbelangrijk, en het neemt steeds toe. Psychose en psychiatrische aandoeningen treffen alle sociale klassen zonder onderscheid, niemand is er immuun voor, noch voor zichzelf, noch voor de naaste kennissenkring. Het is in ons belang om voor onze gekke mensen te zorgen, want we kunnen het zelf zijn, of onze broer of moeder. Omdat we hen moeten kunnen beschermen tegen zichzelf, of de maatschappij moeten beschermen tegen hun onverantwoorde acties in crisissituaties.

Omdat we "de mate van beschaving van een samenleving beoordelen volgens de manier waarop ze met haar gekken omgaat" (L. Bonnafé). Het is meer dan dringend om het werk van deze diensten te erkennen en supersnel en permanent middelen vrij te maken om de coronacrisis en wat daarop volgt aan te pakken.

Ik hou van mijn werk, maar ik het beu te roepen in de woestijn en te wachten op een drama of op het vertrek in burn-out van al het personeel waarmee ik werk. We moeten onszelf de middelen geven om dat punt niet te bereiken.

Dr. Caroline Depuydt - Psychiater