Een VN-resolutie uit 1995 besliste om het woord ‘elderly’ = ‘bejaard’ vanaf dan te vervangen door ‘older person’ = ‘oudere’. Geriaters Hilde Baeyens en Katrien Cobbaert staan stil bij de geriatrie ais de discipline die bij uitstek gespecialiseerd is in het toedienen van ‘gepaste zorg bij ouderen’.

"Op 21 december 1995 werd een resolutie aangenomen door de Verenigde Naties in de context van het internationaal jaar van de oudere, met als doel een inclusieve maatschappij te creëren voor alle leeftijden. Er werd o.a. beslist dat het woord ‘elderly’ = ‘bejaard’ vanaf dan werd vervangen door ‘older person’ = ‘oudere’."  

"Ter verduidelijking: de term ‘oudere’ is een vergelijkende trap. Een 85-jarige is ouder dan een 75-jarige. Echter, het woord ‘bejaard’ impliceert een inschatting/beoordeling door zichzelf of door anderen. ‘Je bent maar zo oud, zoals je (geest en/of lichaam) zelf voelt’ (Generaal Mac Arthur, 1945). ‘AgeÏsme’ is in ons taalgebruik vaak onzichtbaar aanwezig."  

Spreidstand

"De jongste weken bevonden de media zich in een spreidstand. Ontsteltenis over mis(be)handeling van ouderen in bepaalde instellingen, maar ook meewarigheid over de vrijheidsbeperkende Covid -reglementeringen als gevolg van de keuze voor de ‘bescherming van meest kwetsbaren’."

"“Ouder worden is vooral erg als de samenleving er niet mee kan omgaan “(vrij naar Jan Hoet en Cicero). In 1890 stelde de boekhouder van de Heer Krupp de leeftijdsgrens op 65 jaar waarop geacht werd niet meer productief te kunnen zijn. Anno 2022 merk je dat personen als Michel Wuyts, Peter Piot, Paul De Grauwe, … opzij worden geschoven door hun werkgever alleen op basis van leeftijd.  Opnieuw wordt op die manier het denken over ouderen ‘mis(ge)vormd’ en deze personen onrecht aangedaan."

"Gelukkig zijn er hier en daar tekenen van rijper inzicht. Ook in de taal ontstaan er als reactie nieuwe woorden. ‘Senior Friendly Society’ kan betekenen dat basis mensenrechten zoals een gezonde voeding, veilige huisvesting, basisinkomen, emotionele ondersteuning met inclusie in een sociaal netwerk en gepaste medische zorg kunnen gegarandeerd worden."

CGA

"Geriatrie is de discipline bij uitstek die gespecialiseerd is in het toedienen van ‘gepaste zorg bij ouderen’. Op basis van een Comprehensive Geriatric Assessment (CGA) gaat het na wat de mogelijkheden en de kwetsbaarheden van het individu zijn. Op die manier wordt een holistische visie gerealiseerd, waar naast de fysieke elementen, ook psychische, sociale en economische realiteit in kaart worden gebracht. Rekening houdend met de ernst van een onderliggende aandoening, kan dan samen met de patiënt en zijn omgeving beslist worden welke zorg er gepast is."

"De vraag of invasieve therapie op zijn plaats is (nierdialyse, TAVI, chemo of immuuntherapie), of preventieve therapie op zijn plaats is (vb statines, antihypertensiva, vaccinaties), de aanpak van polyfarmacie, het opstarten van revalidatie, dient te vertrekken vanuit een CGA bij de individuele patiënt.  Reeds in 1984 toonde Rubenstein et al in NEJM aan dat deze manier van werken evidence based is. Latere Cochrane Reviews blijven dit bevestigen."

"De pathologie in de hoogste leeftijdsgroepen is duidelijk verschillend en vraagt een gespecialiseerde aanpak. Stimulatie van wetenschappelijk, geriatrisch onderzoek is cruciaal, willen we dit verder optimaliseren."

"In de voorbije decennia werd dit CGA gerealiseerd tijdens een hospitalisatie op de dienst acute geriatrie. Ouderen werden echter pas opgenomen op het moment dat het thuis niet meer ging omwille van ondervoeding, sarcopenie of geheugenproblemen. Op dat ogenblik is het zeer moeilijk om veel winst te boeken en wordt vooral schade beperkt. Een culturele verschuiving vindt nu plaats: ouderen wensen gepast ambulant advies in te winnen om een negatieve spiraal van kwetsbaarheid of ‘frailty’ te doorbreken. Vanuit maatschappelijk oogpunt is dit een gunstige evolutie: er kan veel meer gezondheid en kwaliteit van leven gewonnen worden."

"Sinds 2006 kan dit CGA ook op ambulante basis gebeuren op het geriatrisch dagziekenhuis (GDZ), door een geriater samen met zijn multidisciplinair geriatrisch team. Noodzakelijkerwijs is dit ingebed in een acuut ziekenhuis, zodat de toegang tot gepaste orgaan-technische specialistische zorg mogelijk blijft."

‘HUB voor ouderen’

"Een verdere uitbouw van deze ‘HUB voor ouderen’ is een opportuniteit om de demografische realiteit op te vangen. In opdracht van de werkgroep hervorming dagziekenhuizen (FOD), werden onder impuls van dr. Donald Claeys enkele knelpunten omtrent het GDZ in kaart gebracht."

"Om ze even op te sommen: (1) de huidige capaciteit is onvoldoende rekening houdend met demografie; (2) de toegankelijkheid voor ouderen met laag pensioen wordt beperkt door afwezigheid van terugbetaling van ziekenvervoer en door fusies van ziekenhuizen krimpt het regionaal aanbod; (3) de multidisciplinaire geriatrische teams zijn te beperkt in personeel en middelen (4) de honorering van de geriater is onvoldoende, waardoor geen bijkomende bestaffing door geriaters kan worden gefinancierd.  Bovendien is het ambulant CGA op dagziekenhuis zeer arbeidsintensief voor de geriater. Beide elementen belemmeren de verdere uitbouw van het GDZ."

"Als geriaters zijn we overtuigd dat we een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de maatschappij door middel van het CGA op het geriatrisch dagziekenhuis. We vragen dan ook aan de overheid, die zich momenteel buigt over de organisatie van de dagziekenhuizen, om ook de verdere uitbouw van het geriatrisch dagziekenhuis kwalitatief en kwantitatief mogelijk te maken. Dit dagziekenhuis kan dan de hoeksteen vormen voor een zorgtraject voor de kwetsbare patiënt doorheen het zorgprogramma geriatrie. Het uiteindelijk doel is gepaste zorg te kunnen geven aan ouderen onafhankelijk van de plaats waar ze verblijven."

Dr. Hilde Baeyens, AZ Alma, diensthoofd geriatrie, Eeklo

Dr. Katrien Cobbaert, AZ Delta, diensthoofd geriatrie, Roeselare

Lid van raad van Bestuur VBS Geriatrie en BVGG.