Een zero sum game, een broekzak vestzak operatie, rommelen in de marge…er zijn talrijke manieren om in een oneliner uit te drukken dat de wet op de laag variabele zorg die het parlement laatstleden heeft goedgekeurd zijn doel zal missen.

Het is dan ook niet te verwonderen dat het protest alsmaar aanzwelt. Natuurlijk zal men dit protest gemakshalve afdoen als een corporatistische reflex van de usual suspects.

Toch dient het echte probleem gezocht te worden in het feit dat deze wetgeving het al van bij aanvang conceptueel bij het verkeerde eind heeft. 

Reeds lange tijd zit men politiek op zijn honger in de zoektocht naar manieren om de kost van de gezondheidszorg te drukken. Het “fee for service” systeem is hierin kop van jut, “bundled payments” het deus ex machina. 

Je zal mij echter niet horen zeggen dat ik het principe van bundled payments per definitie ongenegen ben. Wat ik hier wil aankaarten is dat onze beleidsmakers het verkeerde target hebben gekozen.

Bundled payments

Laat mij daarom beginnen met een positief verhaal. Waar zouden bundled payments een meerwaarde kunnen betekenen? Welke randvoorwaarden zou het beleid moeten creëren om meer zorg te kunnen aanbieden voor eenzelfde kost?

Bundled payments zijn het financiële instrument bij uitstek om zorgtrajecten te bekostigen die een chronisch karakter hebben en waar een geïntegreerde multidisciplinaire aanpak essentieel is. Chronische zorgtrajecten worden op vandaag gekenmerkt door een uitgesproken variabiliteit zowel in termen van uitvoering als kost. Al te vaak worden patiënten met chronische problemen van het kastje naar de muur gestuurd. Het zorgaanbod is erg versplinterd en nauwelijks op elkaar afgestemd. Het dient gezegd dat het beleid niet heeft stilgezeten en bijvoorbeeld op gebied van diabetes al lovenswaardige initiatieven nam om de zorg beter te integreren. 

Maar hoe kan deze vorm van betaling op termijn echte besparingen opleveren?

Value based care

Hiervoor dient de overheid een klimaat te creëren dat aanzet tot leveren van meer waarde voor hetzelfde geld, in het Angelsaksische jargon weleens “value based care” genoemd. Niet de resultaten van specifieke behandelingen, maar het eindresultaat van specifieke zorgtrajecten in termen van value for money zou moeten gemeten worden. Dit eindresultaat is een veel betere proxy voor de impact op zowel de functionele als de psychosociale levensaspecten van de patiënt. Naast deze eindresultaten zou men de risico gewogen ervaring in termen van volume van de zorgconsortia openbaar moeten maken.

In een klimaat van keuzevrijheid zal deze aanpak de steeds meer geletterde en geïnformeerde patiënt doen kiezen voor zorgtrajecten die hun de beste levenskwaliteit bieden. Hier rijst echter nog bijkomend de vraag of dit op basis van de eveneens recent gestemde wet op de ziekenhuis netwerken überhaupt nog zal kunnen.

Fee for (minimal) service

In de huidige wet op laagvariabele zorg koos men echter inherent voor behandelingen waar een multidisciplinaire aanpak vaak nauwelijks meerwaarde biedt. Het gaat over korte behandelingen met een rechttoe rechtaan resultaat. De negatieve neveneffecten zullen het beoogde financiële resultaat en effect op overconsumptie ondersneeuwen. Niet essentiële onderzoeken zullen buiten de zogenaamde carens periode worden uitgevoerd. Het risico bestaat zelfs dat het voor comfort van de patiënt integreren van zorg ondergeschikt wordt aan het risico op onterecht inkomensverlies, laat staan aan opportunistische inkomenswinst wanneer bepaalde handelingen al te makkelijk worden afgedaan als niet strikt waarde toevoegend. 

De door de overheid beoogde evaluatie van het systeem zal aantonen dat het toepassen van deze wet geleid heeft tot het uitkleden van deze behandelingen tot de strikt noodzakelijke elementen. De zorgkwaliteit zal beperkt worden tot wat medisch strikt noodzakelijk is. Het betalingssysteem zal opnieuw vervellen naar een verkapte vorm van fee for (minimal) service.

Is dit wat onze beleidsmakers beogen te bereiken? Of beseft men niet dat waarde toevoegen op een veel duurzamere manier geld zal opbrengen?

Hendrik Verroken
Hoofdarts Mariaziekenhuis Overpelt