"Knuffelcontact", een zeer recente term geïntroduceerd door federaal Volksgezondheidsminister Frank Vandenbroucke, won met vlag en wimpel de verkiezing van het Woord van het Jaar, de jaarlijkse verkiezing van Van Dale en de VRT. "Covidioot" en "hoestschaamte" volgen ver achterop. Wat zegt dat over zijn communicatie?

Frank Vandenbroucke staat bekend om zijn communicatieve sterkte. Hij bezit de gave om  moeilijke zaken toegankelijk uit te leggen. Een vanzelfsprekende kwaliteit voor een professor, zou je denken. Ook een troef voor iemand die van de (zorg)toegankelijkheid vroeger en nu een speerpunt maakt(e) van zijn beleid.

Het woord 'knuffelcontact' dat hij naar eigen zeggen spontaan introduceerde - in een interview met Linda De Win voor Villa Politica - is daar een exponent van. Met niet minder dan 53,5% van de stemmen won het neologisme het vlot van 'covidioot' (8,7%) en 'hoestschaamte' (7,3%).

De digitale versie van Van Dale omschrijft 'knuffelcontact' als volgt: “Per­soon, bui­ten de even­tu­e­le le­den van je ge­zin, met wie je nauw (fy­siek) con­tact mag heb­ben, met name tij­dens de coronacrisis.” 

Warm, mooi, niet gezocht 

Een warm woord en een mooi woord, met een alliteratie, analyseert Ruud Hendrickx, taalexpert. Een woord dat ook internationaal weerklank vond. Zo omschreef men het in Oekraïne als een 'schattig klinkend fenomeen' en zelfs tot in China werd er aandacht aan besteed. 

"Een woord dat niet gezocht klinkt en op het juiste moment komt, wordt snel opgepikt
Heel bijzonder is ook dat het woord “knuffelcontact” onmiddellijk ingeburgerd raakte. Mensen hadden er behoefte aan. Er zat een gat, een leemte in de taal om die persoon te benoemen. Het is een woord waarvan iedereen denkt: hé, bestond dit nog niet? Dergelijke woorden die niet gezocht klinken en op het juiste moment komen, worden  snel opgepikt."

Maar niemand is sant in eigen regio of taalgebied. Zo kent Nederland het woord niet. Tenzij dan “knuffelmaatje”, maar dat is een seksueel geladen term. Franstalig België heeft het enkel over het koele “un contact rapproché”.

Over eieren lopen

Grote kans dat dit woord nu positief afstraalt op de minister zelf bij wie de term het 'knuffel'- of 'aaibaariheidsgehalte' doet stijgen. Dat is mooi meegenomen voor iemand die de jongste weken en maanden vooral een streng en gedisciplineerd beleid moet belichamen. Door zijn tegenstanders dreigt hij bijgevolg al snel weggezet te worden als de koele harde professor met het belerende vingertje.

Dat het in de communicatiewereld overigens altijd over eieren lopen blijft, bewijst recent nog dezelfde minister met zijn uitspraak 'den blok erop'. Direct, eenvoudig een zeer toegankelijk voor zijn doelpubliek, maar het verkeerde register en daardoor bij menigeen als te schokkend en niet-empathisch ervaren.

Om direct woordgebruik stond ook de voorgangster van Vandenbroucke, Maggie De Block,  bekend. Zeker met haar inslaande slogan 'blijf in uw kot!". Bizar genoeg meteen opgepikt en positief onthaald door de meeste Vlamingen, maar als te vulgariserend (vulgair?) ervaren bij het gros van de Franstaligen. Té toegankelijk taalgebruik houdt al evenzeer gevaren in.

En zo blijft dit land niet alleen op institutioneel maar ook op taalkundig vlak een mijnenveld.

Vraag het maar aan Sophie Wilmès die ondanks haar opleiding communicatie totaal de mist inging met haar beruchte covid-powerpoints.