Van de 6.356 mensen in Vlaanderen die in januari 2022 in het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT) zaten, hebben er maar 116 (of omgerekend 1,8 procent) een of meer sollicitatieopdrachten gekregen. Dat blijkt uit cijfers die Vlaams minister van Werk Jo Brouns donderdag heeft gegeven in antwoord op vragen van Tom Ongena (Open VLD), Axel Ronse (N-VA) en Chris Janssens (Vlaams Belang). Die cijfers moeten veel beter, erkent de CD&V-minister. Hij eist van VDAB een "meer aanklampende aanpak".
Minister Brouns kreeg in het Vlaams Parlement een reeks vragen over de commotie rond afscheidnemend ACV-topman Marc Leemans. Die stopt op 1 januari 2024 als voorzitter van de christelijke vakbond ACV en is van plan om zich te laten ontslaan om nadien in het SWT-stelsel te kunnen stappen. Leemans en het ACV werden daarvoor zwaar onder vuur genomen en kregen het verwijt misbruik te maken van de sociale zekerheid. Die kritiek borrelde donderdag in de commissie ook opnieuw op.
Ook voor CD&V-minister Brouns is het "problematisch" dat het SWT-systeem op die manier wordt toegepast. "Het kan niet de bedoeling zijn dat het systeem daarvoor misbruikt wordt", aldus Brouns. De CD&V-minister betreurt ook dat het voorval het beeld versterkt dat SWT hetzelde zou zijn als brugpensioen, terwijl SWT'ers net "aangepast beschikbaar" moeten blijven voor de arbeidsmarkt. "Alle aangepast beschikbaren in Vlaanderen moeten ingaan op een passend aanbod van VDAB. Ik verzeker u dat meneer Leemans daarop geen uitzondering zal zijn", dixit Brouns.
Maar dan moet VDAB wel "meer dan een tandje" bijsteken in de opvolging van SWT'ers, zo blijkt uit de cijfers van de minister. Van de 6.356 SWT'ers die Vlaanderen in januari 2022 telde hebben er op een jaar tijd maar 116 één of meer sollicitatieopdrachten gekregen. Dat is amper 1, 8 procent. De effectieve doorstroming naar de arbeidsmarkt ligt nog lager: 36 of 0,57 procent. "Geenszins goede cijfers", erkent de minister. Hij heeft daarom aan VDAB gevraagd om met een "meer aanklampend beleid" te komen.
Open VLD-parlementslid Tom Ongena noemt de cijfers "onthutsend". "De kans dat je de Lotto wint is groter dan dat je als SWT'er van VDAB een opdracht krijgt", stelt de liberaal. Hij vindt dat VDAB SWT'ers moet "bombarderen" met sollicitatieopdrachten. "Anders bevestigt VDAB gewoon het beeld dat de vakbonden over SWT ophangen, namelijk dat het vervroegd pensioen is", aldus nog Ongena.
Vlaams Belang-parlementslid Chris Janssens plaatst wel een kleine kanttekening bij de meer aanklampende aanpak die de minister plant. "Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen mensen die decennialang hebben bijgedragen en ontslagen worden en het duidelijke misbruik van Marc Leemans", aldus Janssens. N-VA-parlementslid Ronse vindt dan weer dat de mogelijke fraude van het systeem op bredere schaal retroactief moet opgespoord worden en ook aangepakt worden.
VDAB betwist de cijfers niet, maar plaatst een aantal kanttekeningen. "Slechts 1,8 procent krijgt sollicitatieopdrachten, dat klopt. Maar er is ook maar 2 procent van deze groep die we direct kunnen matchen met vacatures. Vooral gezondheidsproblemen vormen een drempel voor deze groep. Voor 40 procent is de stap naar een job te groot geworden", legt VDAB-ceo Wim Adriaens uit. De kloof naar werk lijkt voor een grote groep dus te groot geworden en volgens VDAB moet er daarom meer geïnvesteerd worden in "werkbaar werk en competenties".
VDAB dringt ook aan op meer duidelijkheid rond SWT. "Het zou ons helpen als de regelgeving een duidelijker kader schetst voor deze mensen zodat het ook activerend werkt", zegt Adriaens. "Mensen in SWT ontvangen van VDAB een heel aanbod van vacatures, maar in de stap naar solliciteren botsen we vaak op weerstand en een gebrek aan kansen. Het SWT-stelsel stimuleert geen kansen op tewerkstelling en is in de praktijk zeer moeilijk werkbaar. Ik roep de sociale partners dan ook op om in de Groep van Tien toekomstgerichte keuzes te maken en te kiezen voor een positief eindeloopbaanverhaal", besluit de VDAB-topman.
