‘De netwerken komen er aan’. Het wetsontwerp is aangenomen in de Commissie Volksgezondheid en de behandeling in de plenaire vergadering is bezig. Dat komt dus wel ‘goed’. (1)

Iets wat nooit aan bod komt, ook niet in het parlement, is de vraag naar de conformiteit van die  ziekenhuisconcentratie met het mededingingsrecht. Pardon? Bon, bijscholing zonder punten ethiek en economie: ziekenhuizen zijn ondernemingen en dus onderworpen aan de mededingingsregels. Die mededingingsregels verbieden ondernemingen om afspraken te maken die als doel of gevolg hebben dat de onderlinge concurrentie wordt beperkt. Zo zijn prijsafspraken en marktverdelingsafspraken verboden en de boetes kunnen oplopen tot 10% van de omzet van de ziekenhuizen die ‘afspraakjes’ hebben gemaakt. Dat kan wel zijn, zal u zeggen, maar de wetgever gaat ons verplichten om met elkaar samen te werken. Zonder netwerk, geen ziekenhuis is de ministeriële mantra. Hoe kan de uitvoering van een wettelijke plicht onwettig zijn? Dat kan zeker, maar ik bespaar u de rechtstheorie.

Thomas De Meese (Crowell & Moring), een slimme confrater, voorwaar geen pleonasme, is een echte specialist in deze materie. Hij bevestigde me dat afspraken tussen ziekenhuizen uit hetzelfde netwerk absoluut niet immuun zullen zijn voor de antitrustbepalingen en de mededingingsregels. Wanneer ziekenhuizen hun locoregionaal aanbod op elkaar afstemmen, dan moeten die afspraken getoetst worden. Ook de onderlinge afstemming van supplementen, de financiële regeling van de ziekenhuisartsen, exclusiviteitsbedingen, voorrangsregelingen en verwijsafspraken vallen onder het mededingingsrecht. En dan hebben we het nog maar enkel over de afspraken binnen het netwerk, en niet die die worden gemaakt in overeenkomsten over de supraregionale zorg.

De patiëntenbelangen, de rechten van de ziekenhuisartsen, de kostprijs voor de ziekteverzekering en de voordelen van de concurrentiebeperking zullen tegen elkaar afgewogen worden. Al zijn er bepaalde afspraken die, in het licht van marktverstoring en concurrentiebeperking, in elk geval moeilijk te rechtvaardigen zullen zijn, zoals die over de ereloonsupplementen en de harmonisatie van de financiële regeling. Laat die harmonisatie nu net de kritische succesfactor zijn voor een geslaagd locoregionaal ziekenhuisnetwerk. Dat wordt een evenwichtsoefening.

Onze ziekenhuisnetwerken zullen overigens, net zoals in onze buurlanden, een voorafgaande goedkeuring van de Belgische Mededingingsautoriteit (BMa) moeten vragen. De Vlaamse Gemeenschap zal de ziekenhuisnetwerken dus finaal wel moeten erkennen, maar eerst zal de BMa haar fiat moeten geven. Dat is een administratieve stap die tijdens de fusiegolf van de jaren negentig vrolijk overgeslagen werd, maar nu echt niet meer mogelijk is. In Duitsland hebben sommige ziekenhuisconcentraties geen toelating gekregen en eind vorig jaar besliste de Nederlandse mededingingsautoriteit om het toezicht op samenwerkende ziekenhuizen te verscherpen. Ze baseerde zich daarvoor op een studie waaruit bleek dat ziekenhuisfusies aanzienlijke concurrentierisico’s veroorzaakten en bovendien vaak zorgden voor hogere kosten zonder kwaliteitsverbetering.[1] Hoeveel zorgen moeten we ons hierover maken? Er is wellicht geen reden tot paniek. Binnen de lijnen kleuren is perfect mogelijk. Het zal vooral zaak zijn om meteen een aantal reflexen aan te kweken en om tijdig de nodige analyses te doen alvorens holderdebolder zorgstrategische ‘afspraken’ te maken voor het netwerk.

Filip Dewallens

(1) Toen was Michel I nog niet gevallen...

[1] https://www.acm.nl/sites/default/files/documents/2017-12/toelichting-verscherpte-aandacht-voor-concurrentierisicos-ziekenhuisfusies-2017-12-05.pdf