De Europese Commissie heeft een instrument klaar dat in crisissituaties kan ingezet worden om de beschikbaarheid van essentiële goederen en diensten te beschermen. Bij noodsituaties zal de Commissie aan bedrijven kunnen vragen op voorrang te krijgen bij de levering van bepaalde producten. Een les uit de gezondheidscrisis.

Het voorstel van de Europese Commissie is voorgesteld door vicevoorzitter Margrethe Vestager en Thierry Breton, commissaris voor de Interne Markt. Volgens hen gaat het voorstel minder ver dan de Amerikaanse 'Defence Production Act' (DPA), de wet die Amerika toelaat om bij grote verstoringen snel in te grijpen op de aanleverroutes.

"Uit de COVID-19-crisis is duidelijk gebleken dat wij ervoor moeten zorgen dat onze eengemaakte markt te allen tijde operationeel is, ook in tijden van crisis", zo zei Vestager. De Deense verwees naar de sluiting van bepaalde landsgrenzen, het tekort aan mondmaskers, medisch materieel en bestanddelen voor vaccins.

Volgens commissaris Breton tonen ook de nieuwe crisissen van het voorbije jaar, zoals de voedsel- en energiecrisis, aan dat de EU haar aanleveringsketens beter moet bewaken. "In plaats van een beroep te doen op ad hoc geïmproviseerde acties, zal het noodinstrument voor de eengemaakte markt een structureel antwoord bieden om het vrije verkeer van goederen, personen en diensten in tijden van tegenspoed in stand te houden", aldus Breton.

Met het nieuwe 'noodinstrument' zal de Commissie gefaseerd maatregelen kunnen nemen als er zich een bedreiging voor de eengemaakte interne markt voordoet. Bedoeling is dat regeringen informatie doorspelen over nationale reserves, dat ze inspanningen coördineren, dat ze informatie uitwisselen en dat ze samen lijsten met doelstellingen opstellen. De Commissie kan aan lidstaten ook opleggen om reserves aan te leggen.

Wanneer er aanzienlijk gevolgen dreigen voor de eengemaakte markt, kan ook de noodsituatie afgekondigd worden en kan de Commissie aan bedrijven vragen "om voorrang te geven aan de levering van crisisrelevante producten". Wanneer bedrijven daar niet op ingaan, riskeren ze een boete.

Het is nu aan het Europees Parlement en de Raad om de voorstellen onder de loep te nemen. Mogelijk zijn die organen terughoudend in het delegeren van bevoegdheden aan de Commissie. De Commissie zelf hamert op het algemeen belang van het instrument.