Met momenteel 792 COVID-19-patiënten en naar schatting 1000 patiënten tegen 10 december 2021 zijn de intensieve zorgafdelingen (IZ) verzadigd, niet alleen omdat het aantal patiënten zo hoog is, maar ook omdat 200 IZ-bedden moesten worden gesloten door onbeschikbaarheid van verplegend personeel. We kunnen moeilijk beweren dat deze overbelasting en de stopzetting van de reguliere zorg uit de lucht komen vallen.

Verschillende signalen hebben voor deze crisis gewaarschuwd. Deze toestand baart ons grote zorgen. Het is hoog tijd om de oorzaken van deze crisis in de ziekenhuizen te analyseren en structurele oplossingen te vinden.

Verschillende puntenmoeten onmiddellijk worden aangepakt om niet alleen de toekomst, maar op korte termijn ook de continuïteit van onze gezondheidszorg te vrijwaren:

1. de duur van de studie verpleegkunde werd verlengd van 3 naar 4 jaar om ‘polyvalente’ verpleegkundigen op te leiden die in crisisperiodes op verschillende afdelingen kunnen werken. We stellen echter vast dat IZ-verpleegkundigen (intensieve zorg en spoedgevallenzorg) en verpleegkundigen op OK of in de anesthesie niet dezelfde competenties hebben. Intensivisten hebben aangetoond dat de zorgkwaliteit in de nieuwe IZ-afdelingen niet zo goed is als in de klassieke ICU’s.

2. Het verplegend personeel is de zwakke schakel in de keten van de zorgproductie. De leden van het verpleegkundig personeel moeten, net als veel andere ouders, voor hun kinderen zorgen als er klassen worden gesloten en quarantainemaatregelen worden afgekondigd. De quarantaineregels gelden niet voor asymptomatische verpleegkundigen; zij blijven aan het werk mits toepassing van beschermende maatregelen.

De vraag is maar wat het effect van deze regel is, wanneer de verpleegkundige na het werk naar huis gaat. Vermoeidheid, angst om ziek te worden, burn-out, maar vooral het gevoel van machteloosheid ten overstaan van de ziekte die steeds meer jongeren treft, drijven verpleegkundigen weg van hun beroep.

3. Het structurele tekort aan verpleegkundigen aan het ziekenhuisbed. Volgens de OESO zijn er in ons land te weinig verpleegkundigen per zorgafdeling. De bevoegde overheid reageert hierop door taken aan nieuwe zorgverstrekkers, zoals zorgkundigen, te delegeren. In crisisperiodes is er echter behoefte aan gekwalificeerd en flexibel personeel.

4. De lockdown van de gezondheidszorg en de sluiting van het chirurgisch dagziekenhuis “Alle lopende (levens)noodzakelijke therapieën (chemotherapie, dialyse,….) of noodzakelijke revalidatie worden voortgezet. Ziekenhuizen zijn veilige plekken om deze zorg verder te zetten – de COVID-zorg wordt duidelijk gescheiden van de reguliere zorg.”

5. De volledige sluiting van ziekenhuizen zonder onderscheid wat betreft de COVID-impact en zonder alternatieven te overwegen. “Noodzakelijke revalidatie” en “lopende (levens)noodzakelijke therapieën” moeten worden voortgezet. De zorgafdelingen en operatiezalen gaan op slot, behalve voor (levensbedreigende) noodgevallen. Het personeel van de dagchirurgie wordt ingezet voor COVID-19-zorg.

De specialistische geneeskunde zit met andere woorden 15 dagen in quarantaine. Zullen deze 15 dagen volstaan? Eenmaal de activiteit na deze lockdown kan worden hervat, zal het zorgpersoneel moeten recupereren. Waar is de inbreng van de ambulante geneeskunde? Wat moet er in de spreekkamers gebeuren? In welke mate zijn de medische beeldvorming en het laboratorium getroffen?

6. Het gebrek aan vooruitziendheid en visie op middellange en lange termijn. Er moet dringend een structurele strategie voor ziekenhuizen worden ontwikkeld. Eerst worden er haastig en onvoorbereid beslissingen genomen over de operatieactiviteit. Vervolgens worden deze meteen aan de ziekenhuizen meegedeeld voor tenuitvoerlegging.

De artsen-specialisten die in de eerste lijn verantwoordelijk zijn voor de zorg vernemen de sluiting via de pers, waardoor zij geen enkele mogelijkheid hebben om te anticiperen en op gepaste wijze met hun patiënten te communiceren. Hoe zullen de chirurgen de uitgestelde zorg kunnen inlopen? Wat is het economisch effect op de verpleegkundige, de arts en de ziekenhuisbeheerder? Wat is het effect op de volksgezondheid? Wat is het effect op de patiënt en zijn vertrouwen in ons gezondheidssysteem?

De gezondheidscrisis die zich uit in de overbezetting van onze ziekenhuizen laat geen correcte zorg toe. De patiënten en de artsen, en meer in het bijzonder de artsen-specialisten, lijden hieronder. Zij hebben voor dit beroep gekozen om met hun bekwaamheid, hun technisch kunnen, hun empathie en menselijkheid hun medemens te behandelen. Helaas dwingt de gezondheidscrisis de zorgverstrekkers om toe te zien op beslissingen en standpunten die soms getuigen van weinig verantwoordelijkheid en leiden tot de sluiting van onze ziekenhuizen. De artsen, het Comité HTSC en de verpleegkundigen redden wat er te redden valt. Daar kunnen we hen alleen maar dankbaar voor zijn.

Getekend: Dr. Jean-Luc Demeere, voorzitter, namens het uitvoerend bestuur.