De overheid wil mensen langer aan het werk houden en zo de werkzaamheidsgraad optrekken tot 80 procent tegen 2030. Maar voor oudere werknemers betekent aangepast werk op het einde van de loopbaan vaak nog een illusie, zo blijkt uit een rondvraag van het christelijk ziekenfonds CM, die woensdag werd besproken op een studiedag rond 'Werkbaar Werk'.

Oudere werknemers kampen met specifieke moeilijkheden waardoor ze hun werk als belastend ervaren. Soms hebben die te maken met individuele zaken (lichamelijke ongemakken, zorg voor ouders of kleinkinderen,...) en soms met de professionele context (herstructurering, ploegendienst, verplaatsingen...). 

"Tot nu werd het nadenken over het einde van de loopbaan nog te veel benaderd met slechts één doel voor ogen: mensen zo lang mogelijk laten werken, zonder voldoende aandacht te besteden aan hun behoeften, hun verlangens en het behoud van hun gezondheid", stelt de CM vast. "Loopbanen verlengen zonder rekening te houden met het welzijn en de gezondheid van de werknemers zal echter niet leiden tot besparingen op het gebied van de sociale zekerheid, integendeel", waarschuwt het ziekenfonds.

De voorbije jaren zijn er wel al wat inspanningen geleverd, onder meer door de invoering van het arbeidsplan met mogelijke werkaanpassingen voor werknemers ouder dan 45 jaar (cao 104). Maar uit een rondvraag bij werknemers tussen 55 en 64 jaar oud blijkt dat die cao in de praktijk vaak dode letter blijft. De meesten waren niet eens op de hoogte van het bestaan van deze cao. Voor zij die wel op de hoogte waren, bleven de voorstellen tot werkaanpassing veelal beperkt.

Daarnaast is er nog het tijdskrediet eindeloopbaan, maar voor velen is dat geen oplossing omdat hun werkbelasting dezelfde blijft of om financiële redenen, blijkt uit de rondvraag. Ook de verhoging van de leeftijd (60 jaar) waarop dit tijdskrediet vergoed wordt door de RVA, is volgens de CM nadelig voor de leefbaarheid van de eindeloopbaan. 

Het ziekenfonds lanceert zelf een aantal voorstellen: zo zouden werkgevers meer in dialoog moeten gaan met hun oudere werknemers over hun behoeften; de overheid zou cao 104 een bindend karakter kunnen geven inzake omvang en inhoud. Ze zou ook moeten differentiëren in pensioenmogelijkheden. Daarnaast pleit het ziekenfonds ook voor specifieke aandacht voor oudere werknemers die zorg opnemen voor familieleden. "Werknemers aan het einde van de loopbaan willen zich gehoord en erkend voelen (...) er is een mentaliteitsverandering nodig", klinkt het.