Zorgkoepel Zorgnet-Icuro pleit voor een grondige hertekening van de ziekenhuisfinanciering, in combinatie met een "ander model van gezondheidszorg" en een hertekend ziekenhuislandschap. De koepel reageert daarmee op de jaarlijkse doorlichting van de ziekenhuisfinanciën door Belfius. Uittredend minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) vraagt een expertenadvies dat er tegen 1 juli volgend jaar zou moeten zijn.

Uit cijfers van de grootbank bleek vrijdag dat de 89 algemene ziekenhuizen in België ook in 2023 niet uit de rode cijfers geraakten. Alles samen tekenden ze een gewoon bedrijfsresultaat op van -174 miljoen euro. De bedrijfsopbrengsten stegen in vergelijking met 2022 weliswaar met 8,3%, maar de kosten stegen meer, namelijk met 8,4%. Vooral de uitgaven voor het elektronisch patiëntendossier, de maatregelen voor cybersecurity, farmaceutische producten (+11,2%), voeding (+10,3%) en energie (+59%) waren de grootste kostendrivers van deze stijging.

Vierendertig ziekenhuizen sloten het jaar af in de min en moeten dus uit hun reserves putten om rond te komen. Het is het tweede jaar op rij dat de ziekenhuizen een negatief bedrijfsresultaat optekenen. 

Zorgnet-Icuro reageert bezorgd. De vrees bestaat dat achtereenvolgende jaren van putten uit financiële reserves de investeringen afremmen. In Vlaanderen is dat al te zien in een dalend investeringspeil en een graduele veroudering van het patrimonium, klinkt het. 

De cijfers voor 2023 tonen dat de ziekenhuisactiviteit terug op het niveau van 2019 komt, wel met een verdere shift naar meer daghospitalisatie en minder klassieke opnames. De gemiddelde ligduur bedraagt nog 4,7 dagen in 2023 tegenover 5,3 in 2019, wat wijst op de toegenomen intensiteit van de verleende ziekenhuiszorg. Voor sommige types bedden zien we een stabilisatie van de ligduur, of zelfs een lichte stijging (bv. materniteit).
 
Het aantal VTE personeel nam de afgelopen vier jaar toe met 6,6%. Voldoende personeel vinden blijft bovenaan de agenda staan. Door het groot aantal openstaande vacatures zijn ziekenhuizen gedwongen meer te werken met de veel duurdere interim- en projectstaffing; in 2023 was 3,6% van het totaal aantal VTE’s verpleegkundigen project- of interimverpleegkundige. Bijzonder zorgwekkend is dat het ziekteverzuim verder blijft doorstijgen, in 2023 bedroeg het 12,2%, ver boven het gemiddelde van de andere economische sectoren.

"Minder prestatiefinanciering"

De koepel boven alle Vlaamse algemene ziekenhuizen herhaalt het pleidooi voor een hertekening van de ziekenhuisfinanciering, waarbij moet worden afgestapt van de nadruk op prestaties richting een rechtstreekse financiering van de activiteiten. Maar het kan niet bij louter een financiële hervorming blijven. Volgens gedelegeerd bestuurder Margot Cloet moet ook de zorgorganisatie en de efficiënte inzet van overheidsmiddelen herbekeken worden. "Het ziekenhuislandschap van de toekomst moet er gedifferentieerder uitzien, met taakafspraken en een doorgedreven samenwerking met de eerste lijn. We moeten met andere woorden van een individuele kijk op zorg evolueren naar een aanpak op het niveau van de gemeenschap."

Fusies

De Vlaamse ziekenhuizen willen hun verantwoordelijkheid nemen in de reorganisatie van het zorgaanbod, heet het. Er lopen op meerdere plaatsen fusiegesprekken in Vlaanderen, en de geesten rijpen in de richting van een geïntegreerde benadering van zorg in een bepaalde regio, waarbij de samenwerking met bijvoorbeeld huisartsen en woonzorgcentra veel intenser en beter afgestemd wordt. Ziekenhuizen kunnen hun organisatorische en medische expertise hiervoor inzetten. Het nieuwe financieringsmodel moet daarop aansluiten. Ook de infrastructuur moet die systeemshift ondersteunen, samen met het regelgevend kader op Vlaams en federaal niveau.

Voor uittredend minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) moeten de hervormingen in het regeerakkoord van de volgende federale regering terechtkomen. Hij is wel van plan om de Federale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen te vragen om een onafhankelijk expertenadvies, dat er tegen 1 juli 2025 zou moeten zijn, "zodat men er reeds tijdens het eerste jaar van de nieuwe legislatuur mee aan de slag kan gaan".

> Het aantal verlieslatende ziekenhuizen neemt elk jaar toe (Maha-raport)

> 75% van de Brusselse ziekenhuizen in het rood

> Ziekenhuishervorming: “We staan met onze rug tegen de muur” (Dr. Ph. Devos)