Een beroep dat vervrouwelijkt: teken van verarming? Blijkbaar hoor je deze uitspraak weleens meer. Maar ik had er nog niet van gehoord! Een achtbare collega van mij (Prof. E. de Becker) maakte me bij een gesprek attent op deze gangbare opvatting in sommige middens. Niet om die kracht bij te zetten, maar om zijn vrees uit te drukken en te wijzen op de risico's voor het artsenberoep.
Vervrouwelijking is duidelijk een bekend fenomeen dat angst inboezemt in professionele kringen en nu vooral het onderwijs, de balie en de geneeskunde treft.

Hoe kunnen we dat begrijpen?

Een beroep dat verarmd raakt, is een beroep dat onder druk staat. Voor de geneeskunde bijvoorbeeld, die ons allen aanbelangt, zien we echte medische woestijnen opduiken in Frankrijk en gebieden van relatieve schaarste in België. 

Tegelijkertijd merken we een fenomeen van langere carrièreduur, maar dat gaat paradoxaal genoeg gepaard met een verlaging van de pensioenen. 

Globaal genomen zien we het inkomen dalen (behalve in bepaalde steeds meer geïsoleerde specialismen) en een daling van de levensstandaard. Dat ondanks een (objectief en/of subjectief) gevoel van verhoogde werkdruk en de daarmee gepaard gaande stress. 

Tot slot is er een gebrek aan erkenning van het beroep door politici en het publiek en een minimalisering van de mentale belasting van artsen als gevolg van de menselijke en medisch-legale verantwoordelijkheden die ermee gepaard gaan.

Jawel, het dient gezegd dat volgens deze criteria het artsenberoep inderdaad verarmt.

En wat met de vervrouwelijking?

Momenteel is 60% van de geneeskundestudenten vrouw. Ter herinnering: de eerste vrouw die afstudeerde in de geneeskunde, Isala Van Diest, deed dat in 1884 op 42-jarige leeftijd na een waar gevecht tegen vooroordelen en de druk dat ze beter verpleegkundige zou worden.

Wat is het oorzakelijk verband tussen vervrouwelijking en verarming, als dat er al zou zijn? 

Het is waarschijnlijk dubbel en wederkerig.

Vrouwen zouden een van de oorzaken van de verarming zijn.

Ja, het is bekend dat ze minder veeleisend zijn, minder agressief, ze veroorzaken minder sociale problemen en hebben de neiging om meer laissez-faire te zijn. Dat is in ieder geval wat nog steeds in ons collectief geheugen blijft hangen. Als ze opduiken in een beroepstak blijkt dat het sein voor machthebbers om daar te bezuinigen, om de middelen terug te schroeven in de wetenschap dat de tegenkantingen "zwak" zullen zijn (de mythe van de fragiele vrouw) of zelfs onbestaand en snel onder de mat kunnen worden geveegd.

Maar vervrouwelijking kan ook het gevolg zijn van deze verarming. Inderdaad, een beroep dat onder druk staat, is minder in trek bij mannen die het hazenpad kiezen als het minder lonend of winstgevend is. Vrouwen, die minder gehecht zijn aan prestige en sociale erkenning, nemen het dan over en halen zo de meerderheid in deze beroepstakken.

Oorzaak of gevolg, we zien dat stereotypen nog steeds hardnekkig zijn en het is aan ons, mannen en vrouwen artsen, om ze te ontkrachten in ons beroep en vooral om ervoor te zorgen dat het beroep niet nog verder verarmt!